De Oscarwinnende Israëlische regisseur Guy Nattiv begon enkele jaren geleden na te denken over vrouwelijke Iraanse atleten die in opstand kwamen tegen het regime van hun land.
Hij volgde het verhaal van Olympisch taekwondokampioene Kimia Alizadeh, die in januari 2020 naar Duitsland vluchtte, en bokser Sadaf Khadem die sinds 2019 in ballingschap in Frankrijk leeft.
Beide vrouwen werden inspirerend voer voor Nattivs nieuwste film, ‘Tatami’, over een vrouwelijke Iraanse judoka die door haar coach werd verteld dat ze een blessure moest veinzen in plaats van tegen een Israëlische concurrent op te gaan en als verrader van de Islamitische Republiek te worden bestempeld.
Het verhaal is losjes gebaseerd op een incident uit 2019 waarbij de mannelijke Iraanse judoka Saeid Mollaei de opdracht kreeg wedstrijden te organiseren op de Wereldkampioenschappen judo om de confrontatie met de Israëlische Sagi Muki, die uiteindelijk het toernooi won, te vermijden. Mollaei bekritiseerde publiekelijk de drukcampagne vanuit Teheran en vluchtte later dat jaar naar Europa.
Hij stelde een korte film over Iraanse atleten voor aan de Israëlische productiestudio Keshet International, en de studio stelde in plaats daarvan een lange speelfilm voor. Het resultaat is een diepgewortelde, rauwe politieke thriller die elementen gemeen heeft met ‘Skin’, de korte film uit 2018 over racisme in Amerika, geschreven en geregisseerd door Nattiv, die hem een Academy Award opleverde.
‘Tatami’, de term voor de traditionele Japanse mat die wordt gebruikt in judowedstrijden, volgt een enkele nacht uit het leven van judoka Leila Hosseini (gespeeld door de Iraanse Chileense Arienne Mandi) en coach Maryam Ghanbari (Zar Amir Ebrahimi).
Leila is bezig aan een winning streak op de Wereldkampioenschappen judo in Tbilisi, Georgië, wanneer Maryam de oproep krijgt van de Iraanse autoriteiten om haar campagne voor een gouden medaille af te breken. Ze zegt tegen Leila dat ze een blessure moet faken in plaats van de Israëlische concurrent persoonlijk te ontmoeten.
‘Leila zegt: ‘Wat maakt het uit? We gaan voor het goud”, zei Nattiv in een recent telefonisch interview met de Times of Israel vanuit zijn huis in Los Angeles. De film, opgenomen in zwart-wit, bouwt voort op de spanningen tussen coaches en atleten. Het bevat scènes die de interacties tussen de Iraanse en Israëlische judoka’s laten zien, terwijl ook Leila’s familie thuis in Iran juicht.
De film werd gefilmd in de herfst van 2022 in Tbilisi, gekozen vanwege de nabijheid van zowel Iran als Israël. Ebrahimi, die in 2022 de Beste Actrice won in Cannes voor haar rol in ‘Holy Spider’, regisseerde samen met Nattiv ‘Tatami’, iets waar hij om vroeg voordat ze elkaar zelfs maar persoonlijk hadden ontmoet.
Zar Amir Ebrahimi, links, als coach Maryam en Arienne Mandi als judoka Leila Hosseini in ‘Tatami’, dat de ronde doet op filmfestivals van 2023 (Courtesy PR)
“Ik wilde dat ze samen met mij zou regisseren en onze stemmen samen zou hebben”, zei Nattiv. “Ik ben Israëlisch, ik kom uit het Midden-Oosten, maar ik zou Iraanse acteurs niet alleen kunnen regisseren. Het had geen zin.”
De toevoeging van de Iraanse scenarioschrijver Elham Erfani zorgde voor verdere lagen in het script van Nattiv, zei hij. Een deel van het geluid van de film is afkomstig van muziek van de Iraanse rapper Justina, die drie van haar nummers op de set bracht.
“Dus plotseling werden we deze mishpocha [family] van Iraanse ballingen en Israëliërs die buiten Israël wonen”, zei hij. “De sfeer was er: we houden van hetzelfde eten, we houden van dezelfde muziek, dezelfde grappen. Het voelde als een familiediner, het voelde goed.”
De cast en crew woonden enkele maanden in Tbilisi in een handvol hotels en spraken Engels om geen aandacht te trekken. Ze noemden de film “The Judo Project” als een soort codenaam.
Regisseur Guy Nattiv fotografeert een van de ‘Tatami’-acteurs in een stadion in Tblisi, Georgia in 2022 (met dank aan Guy Nattiv)
Met financiering van Keshet International en private equity huurde het team van Nattiv voor drie weken een stadion in Tbilisi, “en schoot er helemaal uit”, zei hij. Ze hadden de judocoach van het Georgische team de hele tijd op de set en handelden snel, waarbij ze in slechts 24 dagen filmden.
Nadat de opnames waren afgerond, kon “Tatami”-producent Moshe Edry helpen Ebrahimi, die in Parijs woont, naar Israël te krijgen om met Nattiv aan de montage te werken.
“Daar was ze, koffie aan het drinken met mij in Tel Aviv”, zei Nattiv.
“Ze zei dat het heel goed voelde,” herinnerde hij zich, maar het was ook volkomen bizar gezien het feit dat ze was opgegroeid in Iran, waar ze op school elke ochtend op de Israëlische en Amerikaanse vlaggen moest stappen.
‘Het is momenteel niet makkelijk om een Israëlische kunstenaar te zijn’
Op het filmfestival van Venetië begin september kreeg ‘Tatami’ een staande ovatie en is tot nu toe verkocht aan acht landen en een lange lijst filmfestivals, aldus Nattiv. Hij wacht nog steeds op bericht van verschillende van ‘s werelds beste filmevenementen.
“Het is heel anders dan ‘Golda'”, zei Nattiv, verwijzend naar zijn meest recente film, de historische biopic die hij regisseerde met Helen Mirren in de hoofdrol en die momenteel in theaters over de hele wereld te zien is.
Zar Amir Ebrahimi, links, en Guy Nattiv, co-regisseurs van ‘Tatami’, op het filmfestival van Venetië in 2023 (met dank aan Guy Nattiv)
De film over de eerste vrouwelijke premier van Israël kreeg veel aandacht, maar deed het slecht in de bioscoop, haalde wereldwijd slechts 4,4 miljoen dollar op, en kreeg gemengde recensies, wat Nattiv toeschrijft aan de mondiale kritiek op Israël.
“Toen ik Helen Mirren in 2019 ontmoette, zei ze dat Golda een zeer controversieel onderwerp was, en ik zei: ‘Wat, het is Golda!’ en ze zei: ‘Je zult zien, het zal veel rimpelingen veroorzaken’, en nu begrijp ik het,’ zei Nattiv. “Als je zo’n gecompliceerde vrouw en leider neemt, zal dat veel reacties oproepen, zowel goede als slechte.”
Amerikaanse joden houden van Meir, zei Nattiv, terwijl de Israëli’s verdeeld zijn. Sommigen beschouwen haar als de slechtste premier van het land ooit, terwijl anderen Nattiv bedanken voor zijn “mooie gebaar” richting de voormalige premier.
“Niet-joden hebben het gevoel dat Israël extreem is geworden, en zij vinden dat ‘Golda’ het zionisme vertegenwoordigt, en het zionisme is op dit moment een ingewikkelde kwestie”, zegt Nattiv, die met zijn gezin in Los Angeles woont, waar hij ongeveer tien jaar geleden naartoe verhuisde. “Het is op dit moment in de wereld niet eenvoudig om een Israëlische kunstenaar te zijn.”
Nattiv heeft er geen spijt van dat hij ‘Golda’, wat hem de kans gaf om met Mirren te werken, ‘de beste actrice ter wereld’ heeft gemaakt.
Guy Nattiv, midden, met Liev Schreiber als Henry Kissinger, links, en Helen Mirren als Golda Meir in ‘Golda’ (met dank aan Guy Nattiv)
De film had een budget van $ 80 miljoen toen Nattiv als regisseur werd aangenomen, en bevatte aanvankelijk dure, uitgebreide gevechtsscènes. Maar er werd bezuinigd toen de pandemie toesloeg.
Nattiv maakte van ‘Golda’ in plaats daarvan een ‘zeer claustrofobische film’, zei hij, vol lange, donkere gangen en griezelige geluiden van Golda die een van haar vele sigaretten opstak, door een gang liep of naar een zwerm vogels keek die zich in de lucht verspreidde.
De Amerikaanse recensies van de film zijn ‘een klap’, zei hij, ‘maar gelukkig heb ik ‘Tatami’, mijn script. Er zit veel hart en ziel in en het is een wonder dat het een zeldzame combinatie van vijanden is die vrienden zijn geworden.”
Nattivs volgende filmproject is ‘Harmonia’, over zijn grootmoeder die de Holocaust overleefde, die haar weg uit een ernstige midlife-depressie vond dankzij de hulp van een vrouw genaamd Nogah Lord – een buikdanseres die een ‘sekteleider’ bleek te zijn, die zijn grootmoeder weg van haar familie en dierbaren.
De film volgt Nattivs moeder en tante terwijl ze proberen de grootmoeder uit de groep te halen, die uiteindelijk naar Virginia verhuisde, waar het een ashram oprichtte in een bestaande gemeenschap die bekend staat als Yogaville.
“Mijn moeder zegt tegen me: ‘Guychik, maak een prachtige romantische film'”, zei Nattiv, die het telefonische interview kort onderbrak om een telefoontje van zijn moeder aan te nemen. ‘Ik zei: mama, dat ben ik. Ik houd ervan om op de moeilijke onderwerpen in te gaan, omdat dit het soort films is waar ik in mijn jeugd naar heb gekeken, en dat is wat ik wil maken.”