De Nederlandse acteur en klimaatactivist Sieger Sloot gebruikte sociale media, zoals hij gewoonlijk doet, om mensen aan te moedigen zich aan te sluiten bij een protest dat in januari in Den Haag gepland staat.
Maar wat Sloot beschouwde als een onschuldige poging om een geweldloze demonstratie te organiseren om actie te eisen om de groeiende klimaatcrisis aan te pakken, leidde tot een beproeving van acht maanden die resulteerde in een veroordeling wegens opruiing.
De berichten van de 45-jarige op Twitter, nu bekend als X, waren een oproep om deel te nemen aan een protest georganiseerd door de klimaatactivistengroep Extinction Rebellion om een deel van de snelweg A12, de hoofdweg die naar Den Haag leidt, te blokkeren.
Extinction Rebellion, opgericht in 2018, heeft bekendheid verworven door het gebruik van ontwrichtende tactieken die zich richten op wegen en luchthavens om de winning en verbranding van fossiele brandstoffen aan de kaak te stellen. De groep, ook bekend als XR, beschikt over meer dan 1.000 hoofdstukken in 88 landen.
Twee dagen voor het protest van 28 januari verscheen de lokale politie bij Sloots huis om hem te arresteren, maar hij was de stad uit. Zes andere XR-demonstranten werden echter dezelfde dag gearresteerd.
“Het was zeven uur in de ochtend toen mijn vrouw en twee kinderen gewekt werden met politieagenten voor mijn deur”, vertelde Sloot aan Al Jazeera, eraan toevoegend dat ze het huis binnengingen ondanks dat ze herhaaldelijk te horen kregen dat hij niet thuis was.
“Mijn vrouw maakte zich grote zorgen. Mijn dochter huilde aan de telefoon [with me]. Ik moest echt proberen haar te kalmeren. Het maakte mij echt boos. Het is echt niet nodig om burgers die alleen maar protesteren op zo’n indringende manier te beschuldigen.”
‘Ongelooflijk kortzichtig’
De volgende dag verscheen Sloot vrijwillig met zijn advocaat op een politiebureau, waar hij twee uur lang werd ondervraagd.
In augustus werd hij veroordeeld tot 60 uur taakstraf of 30 dagen gevangenisstraf wegens opruiing. Momenteel is hij nog steeds vrij omdat tegen de straf beroep wordt aangetekend bij een hogere rechtbank. Een verzoek om commentaar aan het Openbaar Ministerie in Den Haag bleef onbeantwoord.
Regeringen in Europa hebben het harde optreden en de retoriek tegen klimaatactivisten die deelnemen aan burgerlijke ongehoorzaamheid geïntensiveerd.
In april werden twee Just Stop Oil-activisten in Groot-Brittannië veroordeeld tot gevangenisstraffen van tweeënhalf en drie jaar omdat ze een grote brug in Londen hadden beklommen en het verkeer ongeveer veertig uur hadden stilgelegd.
In Duitsland vielen de autoriteiten in mei de huizen binnen van zeven mensen van de klimaatgroep Letzte Generation (Last Generation) omdat ze zouden hebben geprobeerd een criminele organisatie op te richten of te steunen op grond van een wet die wordt gebruikt om de georganiseerde misdaad en gewelddadige groepen aan te pakken.
Richard Pearshouse, directeur van de milieuafdeling van Human Rights Watch, zei dat de beperkingen in Europa en Groot-Brittannië “ongelooflijk kortzichtig” zijn.
“Deze regeringen hebben niet begrepen dat we er allemaal groot belang bij hebben dat meer mensen de straat op gaan om betere milieubescherming en meer klimaatactie te eisen”, zei hij tegen Al Jazeera.
In maart waarschuwde VN-secretaris-generaal Antonio Guterres dat de aarde een “point of no return” nadert, omdat zij het risico loopt de wereldwijd aanvaarde doelstelling om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graden Celsius (2,7 graden Fahrenheit) ten opzichte van de pre-industriële tijd te omzeilen.
‘Klimaatangst’
Sloot, geboren in Rotterdam, zei dat hij milieukwesties sinds de middelbare school volgde toen hij voor een klasopdracht onderzoek deed naar zure regen.
Klimaatdocumentaires An Inconvenient Truth in 2006 en Cowspiracy: The Sustainability Secret uit 2014 over de vleesindustrie “bliezen me weg”, zei hij.
In 2022 sloot de acteur zich aan bij Extinction Rebellion, een beslissing ingegeven door zijn verhoogde ‘klimaatangst’.
“Ik voelde eenzaamheid en wanhoop. Mentaal was het een last, en het beïnvloedde de vreugde in mijn leven. Alles voelde zo nutteloos”, zei hij.
Een belangrijke reden voor zijn wanhoop was de bezorgdheid over de toekomst van zijn dochters van vijf en acht jaar oud.
“Het leven gaat door nadat ik sterf. Het is volkomen logisch, maar voor mij was het als een openbaring. … Ik werd me ervan bewust dat deze planeet miljoenen jaren leefbaar moet zijn voor mensen”, zei Sloot.
Sieger Sloot in het Nederlandse toneelstuk SeksKlimaat [Courtesy: Sergio Grigelli]
De in Amsterdam gevestigde activist zei dat hij een diep gevoel van ‘klimaatonrechtvaardigheid’ voelde tegenover de westerse landen, die historisch gezien verantwoordelijk zijn voor het vullen van de atmosfeer met de meeste broeikasgassen en veel minder last hebben van extreem weer dan de ontwikkelingslanden.
Volgens een rapport van de Britse liefdadigheidsinstelling Oxfam is een belofte uit 2009 van de rijke landen om tegen 2020 100 miljard dollar per jaar aan klimaatfinanciering te verstrekken aan de ontwikkelingslanden niet nagekomen.
In feite bedroeg het geld dat specifiek voor de klimaatverandering in 2020 werd gegeven minder dan de helft van wat werd gerapporteerd, en het werd vaak gegeven in de vorm van leningen die moeten worden terugbetaald.
Op persoonlijk vlak heeft Sloot verschillende veranderingen in zijn levensstijl doorgevoerd om zijn eigen ecologische voetafdruk te verkleinen: hij is grotendeels veganistisch gaan eten, heeft minder en alleen tweedehands kleding gekocht en heeft sinds 2017 geen vliegtuig meer genomen.
Sloots toewijding aan activisme komt ook tot uiting in zijn artistieke inspanningen, zoals de theaterkomedie SeksKlimaat (SexClimate) uit 2017, een Nederlands toneelstuk over de levens van drie vrienden die goed proberen te doen tijdens de klimaatcrisis.
Hij schreef ook mee aan en speelde in Superkapitalisten, Super Capitalists, een toneelstuk uit 2012 over de financiële crisis van 2008.
Acteurs moeten afgestemd zijn op de urgente kwesties van hun tijd, zei Sloot. “Ik zie niet echt het nut van het uitvoeren van Hamlet omwille van Hamlet. Ik denk dat theater heel eigentijds moet zijn en urgente zaken moet aanpakken die de samenleving aangaan”, zei hij.
Behoefte aan ‘een bredere beweging’
Hoewel individuele acties belangrijk zijn, zegt Sloot dat hij de beperkingen ervan erkent.
“Ik kan veganist worden totdat ik alleen nog maar gras eet, maar als Shell en de fossiele brandstoffenindustrie niet worden tegengehouden, is het nergens goed voor. Er moet een bredere beweging komen om druk uit te oefenen op onze regeringen om een strenger beleid te voeren voor bedrijven die onze lucht, onze bodem en ons leven vervuilen.”
Daden van georganiseerde burgerlijke ongehoorzaamheid, zoals wegblokkades, zijn “niet alleen gerechtvaardigd maar ook noodzakelijk”, zei Sloot.
“Alles wat we tegenwoordig als vanzelfsprekend beschouwen – zoals een weekend hebben, kunnen stemmen, gelijke rechten voor vrouwen – bestond 200 jaar geleden niet. De enige manier waarop we daar terechtkwamen was door burgerlijke ongehoorzaamheid”, merkte hij op.
Sloot is onvermurwbaar in het gebruik van elke juridische manoeuvre om zijn straf ongedaan te maken, omdat hij bang is dat dit anderen zou kunnen ontmoedigen hun recht op vreedzaam protest uit te oefenen.
Sloot spreekt een menigte demonstranten van fossiele brandstoffen toe in Den Haag [Courtesy: Carice van Houten]
Willem Jibbenk, de advocaat van de acteur, zei tegen Al Jazeera dat hij gelooft dat het vonnis in hoger beroep niet zal worden gehandhaafd.
“Het is zonder precedent in de Nederlandse jurisprudentie dat een vreedzame demonstrant werd vervolgd en veroordeeld alleen maar vanwege zijn oproep om zich bij een vreedzame demonstratie aan te sluiten”, zei hij tegen Al Jazeera.
“Het blokkeren van een weg wordt erkend als een methode om te demonstreren door het VN-Mensenrechtencomité, het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en het Hof van Justitie van de EU”, merkte Jibbenk op.
Pearshouse zei dat het klimaatactivisme in de toekomst alleen maar zal toenemen. “We zullen meer protesten zien – en meer wanhopige vormen van protest – totdat regeringen beginnen met het ontmantelen van de industrieën die ons naar de ondergang drijven.”
Vooruit gaan
In de tussentijd blijft Sloot onverschrokken in zijn protesten, waarbij hij opmerkt dat de planeet zich op de “snelweg naar de hel” bevindt vanwege de weigering om te stoppen met het verbranden van koolwaterstoffen.
Na zijn beproeving met de politie kreeg hij een straatverbod van drie maanden opgelegd om te protesteren op de snelweg A12. Sinds het in mei afliep, heeft hij drie demonstraties bijgewoond, terwijl hij deelname op sociale media bleef aanmoedigen.
Op 9 september voegde Sloot zich bij bijna 10.000 mensen op de A12, waar de politie hen met een waterkanon beschoot en ongeveer 2.500 mensen werden aangehouden. Ze riepen de regering op om alle subsidies voor fossiele brandstoffen stop te zetten, een hoeksteeneis van veel Nederlandse klimaatactivisten.
De Nederlandse overheid geeft jaarlijks bijna 40 miljard dollar uit aan subsidies voor de industrie, blijkt uit een studie die deze maand is gepubliceerd door het Centre for Research on Multinational Corporations.
“Twee jaar geleden sprak niemand in Nederland over subsidies voor fossiele brandstoffen. Nu is het een van de grootste onderwerpen in de media. Dat geeft mij hoop”, aldus Sloot.