Azerbeidzjan heeft troepen, gesteund door artillerie-aanvallen, naar het door Armeniërs gecontroleerde Nagorno-Karabach gestuurd, waarbij hij waarschuwde dat de operatie niet zou stoppen voordat de Armeense troepen zich zouden overgeven.
De aanslagen van dinsdag hebben de dreiging van een nieuwe oorlog in de etnisch Armeense regio Azerbeidzjan vergroot, een brandpunt sinds de ineenstorting van de Sovjet-Unie. Het wordt internationaal erkend als Azerbeidzjaans grondgebied, maar een deel ervan wordt beheerd door separatistische Armeense autoriteiten die hebben gezegd dat het gebied, met een bevolking van ongeveer 120.000 inwoners, hun voorouderlijk thuisland is.
Baku lanceerde wat het een ‘antiterroristische operatie’ noemt, uren nadat vier soldaten en twee burgers waren gedood door landmijnen waarvan het beweerde dat ze door Armeense saboteurs waren geplaatst.
Het ministerie van Defensie van Azerbeidzjan zei dat het bedoeld was om “de terugtrekking van formaties van de Armeense strijdkrachten uit onze gebieden te ontwapenen en veilig te stellen. [and] neutraliseren hun militaire infrastructuur”.
Azerbeidzjaanse strijdkrachten hebben dinsdag meer dan zestig militaire posten in beslag genomen en tot twintig militaire voertuigen met ander materieel vernietigd, aldus het ministerie in een verklaring.
Het Armeense ministerie van Buitenlandse Zaken veroordeelde de aanvallen en zei dat Azerbeidzjan “opnieuw een grootschalige agressie tegen de bevolking van Nagorno-Karabach had ontketend, met als doel zijn beleid van etnische zuivering te voltooien”.
Het was niet meteen duidelijk hoeveel mensen er omkwamen of gewond raakten als gevolg van het militaire offensief. Een separatistische Armeense mensenrechtenfunctionaris in de afgescheiden regio Nagorno-Karabach zei dat 25 mensen zijn gedood, waaronder twee burgers. Al Jazeera kon de bewering niet verifiëren.
De adviseur voor het buitenlands beleid van de Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev, Hikmet Hajiyev, vertelde Al Jazeera dat Baku “lokale maar beperkte terrorismebestrijdingsmaatregelen” had gelanceerd, gericht op het aanvallen van militaire doelen.
Hij beweerde dat, hoewel Bakoe uiterst nauwkeurige wapens gebruikte, ‘bijkomende schade’ waarschijnlijk onvermijdelijk was, aangezien burgers in de betwiste regio als ‘menselijk schild’ werden gebruikt.
“We roepen alle burgers op om op veilige afstand te blijven van militaire doelen”, zei hij.
Het staatspersbureau citeerde de presidentiële regering die zei dat Azerbeidzjan de operatie “tot het einde” zou voortzetten, tenzij “Armeense militaire eenheden” zich overgeven en hun wapens opgeven.
Nagorno-Karabach en aanzienlijke omliggende gebieden kwamen aan het einde van een separatistische oorlog in 1994 onder de controle van etnisch Armeense strijdkrachten, gesteund door het Armeense leger. Azerbeidzjan herwon de gebieden en delen van Nagorno-Karabach zelf tijdens gevechten in 2020.
Armenië, dat heeft gezegd dat zijn strijdkrachten zich niet in Karabach bevinden en dat de situatie aan zijn eigen grens met Azerbeidzjan stabiel is, heeft de leden van de VN-Veiligheidsraad opgeroepen om te helpen en de Russische vredeshandhavers die sinds het einde van het vorige conflict in 2020 zijn ingezet, te helpen ingrijpen.
In de Armeense hoofdstad Jerevan kwamen demonstranten bijeen om de aanpak van de Karabach-crisis door premier Nikol Pashinyan aan de kaak te stellen en zijn ontslag te eisen.
De demonstraties vonden plaats nadat Pashinyan – door Rusland, de traditionele aanhanger van Armenië als te prowesters beschouwd – de oproepen tot een “staatsgreep” aan de kaak stelde toen Azerbeidzjan zijn militaire operatie lanceerde.
De Armeense Veiligheidsraad waarschuwde voor “een reëel gevaar van massale onrust in de Republiek Armenië” na de onrust.
Armeniërs protesteren buiten het regeringsgebouw in het centrum van Jerevan [Karen Minasyan/AFP]
Woordvoerder van het Kremlin, Dmitry Peskov, zei dat Rusland contact heeft opgenomen met beide partijen en heeft aangedrongen op hernieuwde onderhandelingen.
Moskou, dat zijn eigen oorlog voert tegen buurland Oekraïne, probeert zijn invloed te behouden ondanks de grotere activiteit van Turkije, dat Azerbeidzjan steunt.
Het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken verdedigde Bakoe en zei dat Azerbeidzjan gedwongen was maatregelen te nemen op zijn soevereine grondgebied in Nargorno-Karabach nadat de zorgen niet waren weggenomen na het conflict met Armenië in 2020.
“Of Rusland nu in staat is te bemiddelen in een hernieuwd staakt-het-vuren valt nog te bezien. Dit zou waarschijnlijk hoge politieke kosten met zich meebrengen voor de Armeense regering”, vertelde Marie Dumoulin, directeur van het Wider Europe Program bij de European Council on Foreign Relations, in een verklaring aan Al Jazeera.
De vredestroepen van Moskou die na het staakt-het-vuren van 2020 in de betwiste regio zijn ingezet, hebben sindsdien geen enkele militaire actie van Azerbeidzjan verhinderd.
Hun activiteiten zijn sinds december grotendeels geblokkeerd, omdat Azerbeidzjan beweerde dat Armeniërs wapens smokkelden en illegale grondstoffenwinning uitvoerden. Armenië heeft gezegd dat Azerbeidzjan een blokkade op het grondgebied heeft opgelegd die tot ernstige voedseltekorten heeft geleid, en dat Azerbeidzjan streefde naar een genocide door uithongering.
Armenië heeft Moskou ervan beschuldigd te veel afgeleid te zijn door zijn eigen oorlog in Oekraïne om het land te beschermen en zei dat Russische vredeshandhavers in Karabach hun werk niet deden.
Westerse leiders roepen op tot onderhandelingen en een einde aan de vijandelijkheden
De Verenigde Staten zeiden dat ze crisisdiplomatie nastreefden over wat volgens hen een bijzonder gevaarlijke opflakkering was. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, zou de komende 24 uur waarschijnlijk betrokken raken bij het bezweren van de crisis, zeiden Amerikaanse functionarissen.
De Europese Unie, Frankrijk en Duitsland veroordeelden de militaire actie van Azerbeidzjan en riepen op tot een hervatting van de gesprekken over de toekomst van de regio.
Josep Borrell, hoofd van het buitenlands beleid van de EU, zei dat Brussel “volledig betrokken” blijft bij het faciliteren van de dialoog. “Deze militaire escalatie mag niet worden gebruikt als voorwendsel om de uittocht van de lokale bevolking af te dwingen”, zei hij.
De Franse president Emmanuel Macron drong aan op “een onmiddellijke hervatting van de discussies” om een “rechtvaardige en duurzame vrede” tussen Armenië en Azerbeidzjan te vinden, en riep op tot een “onmiddellijke stopzetting van het offensief”, aldus een nieuwsverklaring.
De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock zei dat Azerbeidzjan zijn belofte heeft gebroken om geen militaire actie tegen Nagorno-Karabach te ondernemen. “Azerbeidzjan moet onmiddellijk stoppen met beschietingen en terugkeren naar de onderhandelingstafel”, zei Baerbock aan de zijlijn van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York.