Ramallah, bezette Westelijke Jordaanoever – Het energieke tempo, het stampen en de eeuwenoude tradities.
Dabke heeft veel gemeen met verschillende Afrikaanse dansen, dus besloot de Palestijnse choreograaf Sharaf DarZaid de twee te combineren.
“Ik had het gevoel dat Afrikaanse folklore een van de vormen van dansen is die het dichtst bij Dabke ter wereld staat”, vertelt de 36-jarige vader van twee kinderen aan Al Jazeera in zijn kantoor in het Popular Art Center (PAC) van Ramallah op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever. .
Dabke, wat letterlijk ‘met de voeten stampen’ betekent in het Arabisch, is een populaire folkloristische lijndans afkomstig uit Palestina, Irak, Jordanië, Libanon en Syrië, die veel wordt uitgevoerd bij vreugdevolle gelegenheden zoals bruiloften.
Folkloredansen verschilt van andere dansgenres: het is een uitdrukking van de tradities, culturen en het dagelijks leven van een volk.
DarZaid danste Dabke al vanaf zijn elfde en leerde het aan anderen sinds zijn negentiende, maar pas toen hij Afrikaanse danslessen volgde in Europa begon hij Dabke op een diepere manier te begrijpen, zegt hij.
In 2014 raakte DarZaid bevriend met Serge Tsakap, een danser van Kameroense afkomst, tijdens een dansbeurs van vijf maanden in de Franse hoofdstad Parijs.
“Toen hij me bewegingen liet zien die nabootsten hoe ze suikerriet hakten, realiseerde ik me hoe vergelijkbaar ze waren met bewegingen in Dabke, geïnspireerd door het maaien van tarwe met een zeis”, zegt DarZaid, terwijl zijn ogen oplichten van opwinding.
DarZaid zegt parallellen te hebben gevonden in Kameroense dansen, geïnspireerd door landbouw en dieren.
“Ze hebben bewegingen die verband houden met het bidden voor regen, zoals wij, en andere doen dieren na, zoals paarden en vogels.
“Er zijn ook bewegingen die zijn geïnspireerd op het verzamelen van water uit putten, net zoals we kruiken gebruiken bij bronnen. Of hoe ze tarwe zeven, en hoe we handmolens gebruikten om meel te maken”, legt hij uit.
Sharaf DarZaid geeft sinds 2014 Afro-Dabke-lessen bij de PAC [Zena Al Tahhan/Al Jazeera]
Naast overeenkomsten in de inspiratie zag DarZaid overeenkomsten in de dansstijl.
“Wat folkloredansen zo bijzonder maakt, is dat het een beetje ruig is. Ik noem het elegante ruwheid. Je kunt Dabke niet dansen en uiterst elegant zijn zoals bij ballet. Het is populairder, meer over aanwezigheid, charisma, persoonlijkheid, energie en levendigheid”, allemaal kenmerken die hij terugvond in de Afrikaanse dans.
De rol van de dansen in de samenleving gaat verder dan de bewegingen zelf. “Afrikaanse dansen en Dabke zijn een populaire praktijk die mensen samenbrengt. Ballet, hedendaags en jazz doen dit bijvoorbeeld niet”, zegt DarZaid.
“Zelfs vanuit politiek oogpunt: in Afrika gebruiken ze dans, en doen ze dat nog steeds, om onderdrukking te bestrijden. Zuid-Afrika is hiervan het grootste voorbeeld met de apartheid”, benadrukt hij.
Voor de Palestijnen voegt hij eraan toe: “Onze strijd met de bezetter [Israel] gaat niet alleen over het land… Het is ook een existentiële en identiteitsstrijd. De populaire Dabke-dans maakt deel uit van onze identiteit, het is artistiek en cultureel erfgoed, en we houden eraan vast als een vorm van artistiek en cultureel verzet.”
‘Ik vond mezelf erin’
Nadat ze de twee genres hadden gecombineerd, gaven DarZaid en Tsakap lessen in Parijs en begonnen vervolgens aan een Afro-Dabke-tour door Frankrijk. Toen hij in 2014 terugkeerde naar Palestina, begon DarZaid Afro-Dabke-lessen te geven aan de PAC en doet dat sindsdien.
Hoewel Palestijnen van alle achtergronden de lessen van DarZaid hebben gevolgd, hebben ze voor sommige Palestijnen meer betekend dan voor anderen.
Shaden Qous, een 21-jarige Dabke-danseres, is een van de paar honderd Afro-Palestijnen die in de Oude Stad van Jeruzalem wonen, die onder Israëlische bezetting ligt. Sinds 2015 volgt ze de lessen van DarZaid.
“Mijn ervaring met Afro-Dabke is vooral bijzonder omdat ik van Afrikaanse afkomst ben”, zegt Qous, waarbij ze opmerkt dat haar grootouders vanuit Tsjaad naar Palestina zijn geëmigreerd.
“Het was niet zomaar een dansstijl. Ik voelde er een verbinding mee. Ik kwam er zelf in terecht”, vertelt de vierdejaars rechtenstudent aan de Birzeit Universiteit aan Al Jazeera.
Shaden Qous, 21, zegt dat Afro-Dabke van grote betekenis is voor haar als Afro-Palestijnse [Zena Al Tahhan/Al Jazeera]
Een kleine gemeenschap van ongeveer 350 tot 450 Palestijnen, oorspronkelijk afkomstig uit Tsjaad, Nigeria, Senegal en Soedan, woont in de Oude Stad, terwijl honderden anderen in Jericho op de bezette Westelijke Jordaanoever en in de belegerde Gazastrook wonen. De meesten emigreerden tijdens de Britse bezetting van Palestina (1917-48), terwijl anderen al in de 12e eeuw naar Palestina kwamen.
Hoewel Qous familie heeft in Tsjaad, heeft ze geen enkele band met hen. De ervaring van Afro-Dabke, zegt ze, was voor haar een kans om zichzelf beter te leren kennen.
“Als onderdeel van de Afrikaanse gemeenschap denk ik dat het belangrijk is om zelfs maar een kleine connectie te vinden om je te herinneren aan wie je bent, en om je plaats te verkennen in de cultuur waar je deel van uitmaakt, en die je persoonlijkheid en identiteit vormt. ”merkt ze op.
“Ik ben in de eerste plaats Palestijns, van Afrikaanse afkomst. Afro-Dabke is hetzelfde: mijn dansidentiteit is dat ik een dabeekeh ben [Dabke dancer] eerst”, legt Qous uit, die Dabke danst sinds ze zes jaar oud was.
Dina Amin, een 27-jarige filmmaker en danseres die in Ramallah woont, heeft al zijn lessen gevolgd sinds ze in 2018 terugkeerde van haar studie in het buitenland.
“Afro-Dabke is heel speciaal voor mij. Ik doe het als ik gelukkig wil zijn. Op sommige dagen, als ik wakker word, zet ik wat Afrobeats op en dans ik, al is het maar voor vijf minuten”, vertelt Amin aan Al Jazeera.
Dina Amin danst Dabke sinds het eerste leerjaar. In 2018 begon ze Afro-Dabke te beoefenen met DarZaid [Zena Al Tahhan/Al Jazeera]
Amin hoopt dat Afro-Dabke zich naar andere delen van de wereld zal verspreiden.
“Dit zal onze Palestijnse identiteit aan de wereld laten zien en bruggen en bewustzijn bouwen. Ik denk dat dat de bedoeling van Sharaf was.”
Jeruzalema
In 2020 ging het nummer Jerusalema van producer Master KG en singer-songwriter Nomcebo Zikode uit Zuid-Afrika viraal, wat een dansuitdaging voortbracht waarbij tientallen groepen hun eigen versies van de dans uitvoerden.
DarZaid choreografeerde een Palestijnse versie met Afro-Dabke en werkte daarbij samen met Zuid-Afrikaans-Palestijnse solidariteitsgroepen en verschillende dansgroepen in Palestina. Dansers uit vijf gouvernementen – Gaza, Jeruzalem, Bethlehem, Ramallah en Jenin – traden er op, met in totaal meer dan 130 Palestijnse dansers.
De veel gedeelde video werd alleen al op YouTube ruim een half miljoen keer bekeken.
“Ik denk dat de Jerusalema-dansuitdaging een keerpunt was voor Afro-Dabke”, zegt Qous, die de Jerusalema-dansers voor de video trainde en erin verscheen.
“Deze eenvoudige ervaring opende zoveel deuren voor ons. Het begon bruggen te bouwen.
“Ik denk dat Afro-Dabke erg belangrijk is, het bouwde relaties op tussen ons en mensen in Afrika. Dit is iets waar we als Palestijnen over moeten nadenken: hoe kunnen we de relaties met de buitenwereld versterken om onze zaak te dienen?”